Gülümseyen Askerden Sanat Dehasına
Henri Rousseau, 19. yüzyılın sonlarına damga vuran ve modern sanatın doğuşuna katkı sağlayan sıra dışı bir sanatçıydı. Akademik bir eğitim almamış, sanata geç yaşta adım atmış ve zamanının eleştirmenleri tarafından küçümsenmiş olsa da eserleriyle sonraki kuşakları derinden etkilemiştir.
Rousseau’nun sanatı; gerçekliğe aykırı perspektifler, canlı renkler ve hayal ürünü peyzajlarla örülüdür. Onun naif sanatı, görsel sadeliğin ötesine geçerek izleyiciyi çocukluk, masumiyet ve bilinçaltı düşlerle dolu bir evrene davet eder.
Henri Rousseau Kimdir?
Paris’in Sessiz Sokaklarından Resim Dünyasına
Henri Julien Félix Rousseau, 21 Mayıs 1844’te Fransa’nın Laval kasabasında doğdu ve ailesi yoksul bir tüccar ailesiydi. Ayrıca, eğitim hayatı vasat geçse de sanata ilgisi çocuk yaşlardan itibaren vardı. Ancak gençliğinde sanata yönelecek fırsat bulamadı.
-
Hukuk alanında kısa süre eğitim gördü.
-
1863’te zorunlu askerlik görevine başladı.
-
1871 yılında Paris’e yerleşti ve gümrük memuru olarak çalışmaya başladı.
Naif Sanatın Doğuşu ile Rousseau’nun Kendi Yolu
Sanatın Kurallarını Çiğneyen Ama Etkileyen Bir Üslup
Rousseau’nun sanatsal üslubu “naif sanat” (ya da halk arasında “ilkel sanat”) olarak sınıflandırılır. Özellikle perspektif hataları, basit formlar ve çocuk kitaplarını andıran bir anlatım diliyle eserler verir.
Ancak bu sadelik, yüzeyde kalmaz:
-
Kompozisyonları bilinçli olarak sade tutulur.
-
Figürlerdeki donukluk, rüya atmosferi yaratır.
-
Renk kullanımı ise dönemin akademik kurallarına meydan okur.
Hayaller ve Ormanlar: Eserlerindeki Ana Temalar
Hiç Görmediği Ormanları Nasıl Böyle Resmetti?
Rousseau, tropik ormanlar, vahşi hayvanlar ve egzotik manzaralarla dolu tablolarıyla tanınır. Hatta ilginçtir ki, hiçbir zaman bu tür doğaları bizzat görmemiştir. İlham kaynakları:
-
Paris Doğa Tarihi Müzesi
-
Ansiklopediler, botanik kitapları
-
Çocuk hikâyeleri ve hayal gücü
En bilinen eserlerinden bazıları:
-
Yılan Büyücüsü (1907)
-
Rüya (1910)
-
Uyuyan Çingene Kadın (1897)
Sanat Dünyasından Dışlanma ve Alay
Akademisyenler Alay Etti, Avangartlar Hayran Kaldı
Rousseau eserlerini ilk olarak 1886’da “Bağımsızlar Salonu”nda sergiledi. Ancak bu sergilerde:
-
Eleştirmenler onunla alay etti.
-
Sanatı “çocukça”, “cahilce” gibi sıfatlarla tanımlandı.
-
Kendi döneminde marjinal kabul edildi.
Fakat onu anlayanlar da vardı:
-
Guillaume Apollinaire, onun savunucularından biri oldu.
-
Pablo Picasso, Rousseau’nun farklılığını ilk fark edenlerdendi.
Pablo Picasso ve Avangartların Sahiplenişi
Dahi Bir Çocuğu Keşfetmek
Picasso, bir gün bitpazarından aldığı bir tabloyu çok beğenir ve bunun Rousseau’ya ait olduğunu öğrenince onu ziyarete gider. Sonrasında bu ziyaret, Rousseau’nun hayatını değiştirir.
-
1908’de Picasso, onun onuruna büyük bir sanatçı daveti düzenler.
-
Bu etkinlik, Paris avangart çevresinde Rousseau’yu bir ikon haline getirir.
-
Genç sanatçılar onun cesur renkleri ve dürüst üslubundan etkilenir.
Hayatının Son Yılları ve Ölümü
Takdir Geç Geldi
Rousseau, hayatının büyük kısmında yoksulluk içinde yaşadı. Tabloları satılmıyordu ve sanat camiası onu kabul etmiyordu. Hatta son yıllarında ise biraz tanınır hâle geldi Ancak maddi durumu hiçbir zaman düzelmedi.
-
1910 yılında Paris’te sepsis nedeniyle hayatını kaybetti.
-
Mezar taşına Apollinaire’in yazdığı şiir kazındı.
Mirası: Modern Sanata Giden Yolda Bir Köprü
Naiflikten Modernizme
Rousseau’nun önemi, yalnızca eserlerinde değil, aynı zamanda ilham verdiği sanatçılardadır:
-
Dada ve Sürrealizm akımları üzerinde etkili oldu.
-
Marc Chagall, André Breton, Joan Miró gibi isimler onun yolundan ilerledi.
-
Bugün eserleri dünyanın en büyük müzelerinde sergileniyor: MoMA, Musée d’Orsay, Tate Gallery…
Naif Bir Deha, Hayalperest Bir Usta
Henri Rousseau, sanat tarihinde dışlanmışlığın, cesaretin ve saf hayal gücünün sembolüdür. Ne akademik teknikler bildi ne de çağdaşlarının kurallarına uydu. Ama kalpten resmetti. O yüzden Rousseau’nun tablolarına baktığınızda, teknikten çok duygu görürsünüz. Onun dünyasında her ağaç bir sır, her hayvan bir düş, her renk bir şiirdir.
