Çölün Yuttuğu Bir Ordu
Antik dünyada kaybolan ordular arasında, hiçbiri Cambyses’in kayıp ordusu kadar büyüleyici değildir. M.Ö. 525 yılında, Pers Kralı Cambyses II, 50.000 kişilik bir askeri birlikle Mısır’daki Siwa Vahası’na yürümeye karar verdi. Ama ordu bir daha asla geri dönmedi.
Bu olay, yalnızca askeri tarih açısından değil, arkeolojik ve mitolojik anlamda da hâlâ çözülmemiş bir muamma olarak varlığını koruyor.
Cambyses II Kimdir?
Pers İmparatorluğu’nun İkinci Hükümdarı
Cambyses II, Büyük Kiros’un oğluydu ve babasının ardından Pers tahtına geçtiğinde imparatorluğu daha da genişletmeye kararlıydı. M.Ö. 525’te Mısır’ı fethederek büyük bir başarıya imza attı.
Ancak zaferle yetinmeyip daha ileriye gitmek istedi:
-
Amon rahiplerini cezalandırmak
-
Mısır’ın batısındaki Siwa Vahası’ndaki kehanet merkezini yok etmek
Herodot’un Anlatımı: Tarihin İlk Kaydı
“Rüzgar Kum Getirdi ve Her Şey Kayboldu”
Yunan tarihçi Herodot, kayıp ordu olayının ilk anlatımını yapan kişidir. Onun rivayetine göre Cambyses, Mısır’ı fethettikten sonra 50.000 kişilik bir orduyu Siwa Vahası’na gönderdi. Ancak bu ordu, çölün ortasında ani bir kum fırtınasına yakalanarak tamamen yok oldu.
Bu anlatım yüzyıllar boyunca sorgulandı, romantize edildi ve yeniden ele alındı.
Siwa Vahası ve Kehanetin Gücü
Amon Rahiplerinin Laneti mi?
Siwa Vahası, Antik Mısır döneminde Tanrı Amon’un kehanet merkezlerinden biri olarak biliniyordu. Cambyses’in bu kutsal mekâna saldırması, bazı tarihçilere göre dini bir intikam girişimiydi.
Yerliler arasında yayılan efsanelere göre:
-
Ordu, Tanrı Amon’un lanetine uğradı.
-
Tanrı, onları çölün ortasında “kör etti”.
-
Kumlar askerleri ve tüm teçhizatlarını bir gecede yuttu.
Modern Arkeoloji ve Kayıp Ordu Arayışı
Efsane Mi, Gerçek Mi?
Yüzyıllar boyunca birçok seyyah ve arkeolog, bu kayıp ordunun izini sürmeye çalıştı. 1996’da iki İtalyan kardeş, Angelo ve Alfredo Castiglioni, Libya sınırına yakın bir bölgede:
-
Bronz silah parçaları
-
M.Ö. 6. yüzyıla ait düzgün sıralanmış iskeletler
-
Mısır’a özgü süslemeli bir kalkan
bulduklarını iddia ettiler.
Ancak bu iddialar, birçok bilim insanı tarafından kanıtsız ve spekülatif bulunarak reddedildi.
Bilimsel Teoriler: Ne Oldu?
Kum Fırtınası Teorisi
Herodot’un aktardığı gibi bir kum fırtınası, çöl ortamında oldukça mümkündür. 50.000 kişilik bir ordu, eğer yeterli su ve rehberden yoksunsa, kısa sürede:
-
Susuzluk,
-
Yön kaybı,
-
Zehirli çöl bitkileri,
-
Kör edici rüzgârlarla yok olabilir.
Alternatif Hipotezler
Bazı araştırmacılar ise ordunun:
-
Hiç Siwa’ya ulaşamadığını,
-
Ya da bir başka kabileyle çatışarak tamamen yok edildiğini,
-
Hatta yanlış yönlendirilerek tuzlu bataklıklarda battığını iddia eder.
Ordunun Bulunamama Sebepleri
Neden Hâlâ Bulunamadı?
Bugüne kadar ordunun hiçbir parçası net olarak arşivlere veya müzelere taşınamamıştır. Bunun sebepleri:
-
Bölgedeki kumların hareketliliği
-
Arkeolojik çalışmaların sınırlı oluşu
-
Siyasi ve coğrafi kısıtlamalar
-
Kalıntıların zamanla çözünebileceği gerçeği
Böylesi büyük bir ordunun tamamen yok olmuş olması, hâlâ birçok kişinin ilgisini çeker.
Cambyses’in Ordusu Popüler Kültürde
Filmlerden Belgesellere
Cambyses’in kayıp ordusu yalnızca tarihçileri değil, popüler kültürü de etkilemiştir. 2009 yapımı “Lost Army of Cambyses” adlı belgesel ve National Geographic özel bölümleri, bu gizemi geniş kitlelere tanıttı.
Ayrıca bu öykü:
-
Romanlara,
-
Oyunlara,
-
Ve komplo teorilerine konu olmuştur.
Bir Efsanenin Ardından Kalan Sessizlik
Cambyses’in kayıp ordusu, tarihin en büyüleyici arkeolojik bilmecelerinden biri olmaya devam ediyor. On binlerce asker, mühimmat, deve ve at ile birlikte nasıl olup da bir iz bırakmadan yok olabilir?
Belki de bazı gizemlerin cazibesi, asla çözülemeyecek olmalarında gizlidir.
